Khi nhắc đến giác ngộ, nhiều người cho rằng đó là một trạng thái đặc biệt, chỉ có những bậc thánh nhân hay những người tu hành lâu năm mới có thể đạt được. Họ hình dung giác ngộ như một điều gì đó huyền bí, xa vời, thậm chí nằm ngoài tầm với của một con người bình thường. Nhưng sự thật không phải vậy.
Đức Phật đã khẳng định rằng giác ngộ không phải là một trạng thái siêu nhiên, cũng không phải là một món quà dành riêng cho những ai từ bỏ thế gian. Ngài dạy rằng giác ngộ đơn giản là sự thấy rõ sự thật như nó là, và sự thật đó luôn hiện hữu ngay trong cuộc sống hằng ngày của mỗi chúng ta.
Vậy tại sao ta chưa giác ngộ?
Không phải vì giác ngộ quá khó, mà vì chúng ta chưa sẵn sàng buông bỏ những bám chấp của chính mình.
Giác ngộ không phải là đạt được một trạng thái đặc biệt hay một kinh nghiệm tâm linh phi thường. Giác ngộ đơn giản là thấy rõ bản chất vô thường, vô ngã của mọi thứ.
Hãy thử nhìn vào cuộc sống của bạn: Bạn đang bám chấp vào điều gì? Bạn có thường cảm thấy khổ đau khi mất đi thứ gì đó? Bạn có từng lo lắng vì sợ một điều gì đó sẽ không theo ý mình?
Tất cả những nỗi khổ đó đều xuất phát từ sự bám chấp vào ý niệm về cái "ta" và cái "của ta". Chúng ta tin rằng mình có thể kiểm soát mọi thứ, có thể giữ được những gì mình yêu quý mãi mãi. Nhưng thực tế, tất cả đều thay đổi.
Khi ta thấy rõ sự thật này, ngay giây phút đó, ta đã chạm đến cánh cửa của giác ngộ.
Giác ngộ không phải là một điều gì đó phải chờ đợi trong tương lai. Ngay khoảnh khắc bạn nhận ra sự bám chấp của mình và quyết định buông bỏ nó, ngay lúc đó, bạn đã tiến một bước rất gần đến giác ngộ.
Nhiều người khi nghe đến "buông bỏ" thường nghĩ rằng đó là từ bỏ tất cả, sống một cuộc đời không vướng bận, xa rời thế gian. Nhưng thực ra, buông bỏ không phải là rời bỏ thế gian, mà là không để thế gian ràng buộc tâm mình.
Buông bỏ không có nghĩa là bạn phải từ bỏ gia đình, công việc hay tài sản. Nó chỉ có nghĩa là bạn không còn bám víu vào chúng như một phần không thể thiếu của "cái tôi".
Ví dụ, một người làm kinh doanh có thể hết lòng với công việc, nhưng nếu họ luôn lo sợ thất bại, thì tâm họ không tự do. Nhưng nếu họ hiểu rằng thành công hay thất bại đều là duyên hợp mà thành, họ vẫn làm việc hết mình nhưng không còn bị trói buộc bởi kết quả.
Một người yêu thương gia đình nhưng không bám chấp vào sự kiểm soát, không ép buộc người thân phải làm theo ý mình, thì đó chính là buông bỏ trong tình thương.
Như vậy, buông bỏ là sống trọn vẹn trong hiện tại nhưng không để tâm bị ràng buộc bởi được – mất, thành – bại.
Buông bỏ không phải là một điều gì xa xôi mà cần được thực hành trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.
Buông bỏ những suy nghĩ tiêu cực: Khi ai đó nói lời không hay với bạn, bạn có ôm lấy sự giận dữ không? Khi gặp khó khăn, bạn có tự trách mình không? Nếu có, đó là dấu hiệu của sự bám chấp vào cái "ta". Hãy thử nhìn sâu vào những suy nghĩ ấy. Bạn có thực sự cần phải giận dữ không? Bạn có thực sự cần phải đau khổ vì một điều gì đó đã qua không? Nếu không, hãy buông bỏ nó ngay giây phút này.
Buông bỏ sự bám chấp vào kết quả: Bạn có đang cố gắng kiểm soát mọi thứ để chúng diễn ra theo ý mình không? Bạn có thất vọng khi mọi chuyện không như mong muốn? Hãy thử quan sát: Bạn làm việc hết mình, nhưng kết quả không phải lúc nào cũng như ý. Nếu bạn hiểu rằng mọi thứ đều do duyên hợp mà thành, bạn sẽ không còn quá lo lắng về kết quả. Bạn vẫn làm việc với tất cả sự chân thành, nhưng không còn bị nó trói buộc.
Buông bỏ sự bám chấp vào cảm xúc: Khi vui, bạn có sợ niềm vui sẽ biến mất không? Khi buồn, bạn có cảm thấy như mình bị nhấn chìm trong đó không? Cảm xúc giống như những đám mây trên bầu trời – chúng đến rồi đi. Khi bạn hiểu rằng không có cảm xúc nào là vĩnh viễn, bạn sẽ không còn bị cuốn theo chúng. Bạn có thể tận hưởng niềm vui mà không sợ mất nó, và bạn có thể trải qua nỗi buồn mà không bị nó nhấn chìm.
Khi bạn thực hành buông bỏ, bạn sẽ nhận ra một sự thật quan trọng: Hạnh phúc không phải là có được mọi thứ mình muốn, mà là không còn bị ràng buộc bởi những gì mình có hay không có. Tự do không phải là rời bỏ thế gian, mà là sống trong thế gian nhưng không để thế gian chi phối tâm mình.
Bạn có thể vẫn sống đời thường, vẫn có gia đình, công việc, nhưng trong tâm bạn luôn có sự bình an. Bạn không còn bị cuốn vào những lo lắng, hơn thua, giận hờn.
Lúc đó, dù bạn đang ở đâu, làm gì, bạn cũng đang sống trong chánh niệm và giác ngộ.
Giác ngộ không phải là một điều huyền bí, không phải là một trạng thái chỉ đạt được sau nhiều năm tu tập khổ hạnh. Giác ngộ thực ra chỉ là một sự thay đổi trong cách nhìn của bạn về thế gian này.
Nếu hôm nay bạn có thể buông bỏ dù chỉ một suy nghĩ tiêu cực, bạn đã tiến gần hơn đến giác ngộ.
Nếu hôm nay bạn có thể buông bỏ một sự bám chấp vào kết quả, bạn đã tiến gần hơn đến giác ngộ.
Nếu hôm nay bạn có thể buông bỏ một cơn giận, một nỗi lo, một sự mong cầu, thì ngay giây phút đó, bạn đã trải nghiệm sự tự do thực sự.
Hãy nhớ rằng: Giác ngộ không phải là một nơi nào đó xa xôi – mà chính là sự tỉnh thức ngay trong giây phút hiện tại.
Chỉ cần bạn thực hành buông bỏ, từng chút một, mỗi ngày, thì giác ngộ không còn là điều gì trừu tượng, mà là một con đường rõ ràng dẫn đến bình an và tự do đích thực.